|
Stratus (chmury niskie warstwowe) są położone w dolnym piętrze atmosfery na wysokości do 0,5-1 km. Typowa wysokość podstawy tej chmury to 0,1-2 km, rozciągłość pionowa 0,1-1 km, a długość 100-1000 km. Prędkość prądu pionowego wynosi od 1 do 10 cm/s. Są to chmury najbliższe powierzchni Ziemi: na terenie równinnym ich wysokość nad powierzchnią Ziemi może wynosić zaledwie kilkadziesiąt metrów. Podstawa chmur jest zwykle tak nisko, nieraz już nad powierzchnią Ziemi,tak, że zasłaniają wierzchołki niskich wzgórz, wierzchołki wniesień terenowych lub wysokich budowli.
Chmury Stratus najczęściej występują jako mgliste, jednorodne, szare i prawie jednostajne warstwy, bardzo rozległe i jednolite, o często niekształtnej budowie. Z wyższych budynków lub gór chmura ta wygląda jak mgła. Czasami są tak cienkie, że zarysy Słońca lub Księżyca mogą być wyraźnie widoczne, jednak częściej ich grubość jest znaczna, jest na tyle nieprzeświecająca, że zasłania Księżyc lub Słońce. W pewnych przypadkach mają ciemny lub nawet groźny wygląd. Dolna powierzchnia chmury Stratus jest zwykle dobrze zaznaczona i może być sfalowana. Występuje także w postaci fragmentów o zmieniających się wymiarach i jasności, mniej lub bardziej połączonych ze sobą, lub też w postaci postrzępionych ławic (Fractostratus – niskie chmury warstwowe, postrzępione). Jeśli chmura Stratus jest bardzo cienka, to powoduje występowanie wieńca dookoła Słońca lub Księżyca, a wyjątkowo przy bardzo niskich temperaturach może powodować halo.
Stratus składa się z kropelek wody, dając opady mżawki, a w niskich temperaturach (poniżej -25°C) mogą w tych chmurach występować elementy stałe - kryształki lodu i wówczas mogą wypadać z nich na Ziemię słupki lodowe, drobny śnieg lub krupa śnieżna.
Chmura Stratus w postaci jednolitej warstwy tworzy się wskutek ochłodzenia najniższych warstw atmosfery do punktu rosy. Fragmenty lub strzępy chmury Stratus mogą stanowić krótkotrwałe przejściowe stadia podczas powstawania lub zanikania warstw chmur Stratus. Postrzępione chmury Stratus jako chmury towarzyszące (pannus) mogą powstać także pod wpływem turbulencji, gdy wzrasta wilgotność powietrza wskutek parowania opadu, pochodzącego z chmur Altostratus, Nimbostratus, Cumulonimbus lub Cumulus. Chmury Stratus mogą powstawać z chmur Stratocumulus wtedy, gdy dolna powierzchnia tych ostatnich obniża się lub zatraca swoją rzeźbę, czy też swój widoczny podział, jednakże nie wskutek występowania opadu. Częstym procesem, który prowadzi do powstawania chmur Stratus, jest powolne unoszenie się warstwy mgły wskutek ogrzewania się podłoża lub wzrostu prędkości wiatru. Mgła, utworzona nad morzem i unoszona przez wiatr wiejący od morza ku wybrzeżu, może występować w głębi lądu jako chmura Stratus.
Stratus nebulosus (St neb)
Stratus fractus (St fra)
Stratus opacus (St op)
Stratus translucidus (St tr)
Stratus undulatus (St un)
Praecipitatio
Nimbostratus - nsgen
Cumulus - cugen
Cumulonimbus - cbgen
Cirrus
W pewnych przypadkach, wskutek wiatru, chmura Stratus przyjmuje miejscami kształt grubych włókien, które różnią się od włókien tworzących chmury Cirrus tym, że są o wiele mniej białe, w mniejszym stopniu rozmyte i zwykle szybciej zmieniają kształty.
Cirrostratus
Cienką warstwę chmur Stratus można mylić z chmurą Cirrostratus, jednak chmura Stratus nie jest tak czysto biała, z wyjątkiem, gdy jest ona obserwowana w kierunku Słońca; poza tym na chmurze Stratus mogą być obserwowane wieńce.
Altostratus
Chmura Stratus odróżnia się tym od chmur Altostratus, że nie zaciera zarysu Słońca.
Nimbostratus
Grubą warstwę chmur Stratus można mylić z chmurą Nimbostratus. Poniższe kryteria pozwalają odróżnić te dwa rodzaje chmur.
Chmura Stratus ma na ogół wyraźniej zaznaczoną i bardziej jednostajną podstawę, niż chmura Nimbostratus. Ponadto chmura Stratus ma wygląd 'suchy', który dość wyraźnie różni się od 'wilgotnego' wyglądu chmury Nimbostratus.
Stosunkowo cienka warstwa chmury Stratus pozwala wyraźnie widzieć zarys Słońca lub Księżyca przynajmniej przez jej najcieńsze części, natomiast chmura Nimbostratus wszędzie zasłania te ciała niebieskie. Gdy obserwowanej chmurze towarzyszy opad, dość łatwo jest rozróżnić chmurę Stratus od chmury Nimbostratus, jeśli się pamięta, że chmura Stratus może dawać tylko słaby opad mżawki, słupków lodowych lub śniegu ziarnistego, podczas gdy z chmury Nimbostratus prawie zawsze pada deszcz, śnieg lub ziarna lodowe.
Trudność rozróżnienia tych chmur powstaje wówczas, gdy opad, pochodzący z wyższej chmury, przechodzi przez warstwę chmury Stratus. W tym przypadku ciemna i jednostajna warstwa chmury Stratus dokładnie przypomina chmurę Nimbostratus i może być z nią bardzo łatwo pomylona.
Jest bardziej prawdopodobne, że chmura Stratus występuje podczas ciszy lub przy słabym wietrze, niż przy wietrze silnym, podczas gdy chmurze Nimbostratus zwykle towarzyszą wiatry umiarkowane lub silne. Kryterium tego nie powinno się jednak stosować jako wyłącznej podstawy do rozróżnienia tych rodzajów chmur.
Występowanie grubej warstwy chmur Stratus zwykle nie jest poprzedzone istnieniem innych chmur niskiego lub średniego piętra, Natomiast chmurę Nimbostratus prawie zawsze poprzedzają inne chmury zazwyczaj średniego piętra lub też rozwija się ona z chmury uprzednio istniejącej.
Stratocumulus
Chmury Stratus różnią się od chmur Stratocumulus tym, że nie wykazują oznak istnienia połączonych lub oddzielnych od siebie członów.
Cumulus
Strzępy chmur Stratus różnią się od postrzępionych chmur Cumulus tym, że są mniej białe i mniej gęste i że mają mniejszą rozciągłość pionową.
Stratus zwykle zapowiada trzydniówkę. Podstawie chmury ok. 01-2km może towarzyszyć jej mgła lub mżawka zanim zacznie się właściwy opad. Przy tej chmurze wiatry są z reguły umiarkowane. Opady z chmur Stratus, sięgają ziemi, mają postać mżawki, słupków lodowych lub śniegu ziarnistego. Mają małe natężenie.