|
Chmury Cumulus występują w piętrach dolnym i środkowym (1-4 km). Wysokość podstawy tej chmury wynosi 0,5-2 km, rozciągłość pionowa 1-4 km. a jej długość 1 km. Prędkość prądu pionowego jest duża i wynosi 100 cm/s.
Chmury Cumulus to chmury kłębiaste, typowo letnie. Są to zazwyczaj oddzielne, na ogół gęste o ostrych, wyraźnie zarysowanych konturach, rozwijające się w kierunku pionowym w kształcie pagórków, kopuł lub wież, których górna część przypomina często kalafior. Oświetlone przez Słońce części tych chmur są przeważnie lśniąco białe, a ich podstawa jest stosunkowo ciemna i prawie pozioma (płaska). Pod Słońce wydaje się, że są ciemne, otoczone jasną obwódką. Cumulusy mają wyraźnie zarysowujący się cykl rozwoju pionowego. Mogą jednocześnie występować w różnych jego stadiach: mogą one mieć małą rozciągłość pionową i wyglądać jak spłaszczone; mogą mieć umiarkowaną rozciągłość pionową z małymi wypukłościami i pączkowaniami, mogą też mieć dużą pionową rozciągłość z pęczniejącymi górnymi częściami, przypominającymi często kalafiora. Porozrzucane są na niebie nieregularnie albo ustawione w szeregi prawie równoległe do kierunku wiatru (szlaki Cumulus). Występują często tak licznie, że tworzą ławice. Czasami mają one postrzępione brzegi i wówczas noszą nazwę Fractocumulus (chmury kłębiaste postrzępione). Ich zarysy ulegają ciągłym, często szybkim zmianom.
Chmury kłębiaste głównie składają się z kropelek wody. W wypiętrzonych częściach tych chmur, gdzie panuje temperatura znacznie niższa od 0° C mogą tworzyć się kryształki lodu
Chmury Cumulus tworzą się w prądach konwekcyjnych, które występują, gdy pionowy gradient temperatury w dolnych warstwach powietrza jest dostatecznie duży. Duży pionowy gradient temperatury może powstać w różny sposób, najczęściej wskutek:
ogrzewania powierzchni ziemi promieniami słonecznymi
ciągłego ogrzewania się dolnych warstw chłodnej masy powietrza przy przepływie nad stosunkowo ciepłym podłożem. Powstawanie chmur Cumulus często jest poprzedzone tworzeniem się lokalnych zmętnień, z których rozwijają się chmury. Chmury Cumulus mogą brać początek z chmur Altocumulus lub Stratocumulus. Mogą się również tworzyć wskutek przekształcania się chmur Stratocumulus lub Stratus; ten ostatni przypadek często dzieje się nad lądem w godzinach porannych.
Cumulus humilis (Cu hum)
Cumulus mediocris (Cu med)
Cumulus congestus (Cu con)
Cumulus fractus (Cu fra)
Cumulus radiatus (Cu ra) ('Szlaki Cumulus')
Pileus (Cu pil)
Velum (Cu vel)
Virga (Cu vir)
Praecipitatio (rzadko) (Cu pra)
Arcus (rzadko) (Cu arc)
Pannus (rzadko) (Cu pan)
Tuba (bardzo rzadko) (Cu tub)
Altocumulus - acgen
Stratocumulus - scgen
Altocumulus i Stratocumulus
Małe chmury Cumulus mogą być tak liczne i tak stłoczone, że przypominają warstwę chmur Stratocumulus lub Altocumulus, zwłaszcza gdy występują w pobliżu horyzontu. Chmury te powinny być uważane za chmury Cumulus dopóki ich wierzchołki zachowują kształt kopulasty i podstawy nie są połączone.
Altostratus i Nimbostratus
Gdy bardzo duża chmura Cumulus, dająca opad, znajduje się wprost nad obserwatorem, może być mylnie określana jako chmura Altostratus lub Nimbostratus. Charakter opadu może być pomocny przy rozróżnianiu chmury Cumulus od tych ostatnich; gdy opad jest typu przelotnego jest to chmura Cumulus.
Cumulonimbus
Ponieważ chmury Cumulonimbus na ogół powstają wskutek rozwoju i przekształcenia się chmur Cumulus, trudno jest niekiedy rozróżnić chmurę Cumulus o dużej rozciągłości pionowej od chmury Cumulonimbus. Chmura powinna być klasyfikowana jako Cumulus tak długo, dopóki jej górne, pączkujące części wszędzie są ostro zarysowane i nie wykazują włóknistej lub prążkowanej struktury. Jeśli na podstawie innych przesłanek nie można zdecydować się czy chmurę należy zaliczyć do chmur Cumulus czy do Cumulonimbus, to zgodnie z umową, należy uznać ją za chmurę Cumulus, jeżeli nie towarzyszą jej błyskawice, grzmoty lub grad.
Stratus postrzępiony
Postrzępione chmury Cumulus rozróżnia się od postrzępionych chmur Stratus na tej podstawie, że mają one na ogół większą rozciągłość pionową i wydają się bielsze i mniej przejrzyste. Postrzępione chmury Cumulus mają też niekiedy zaokrąglone lub kopulaste wierzchołki, co nie zdarza się w przypadku postrzępionych chmur Stratus.
Chmura kłębiasta, zwiastun dobrej pogody i umiarkowanego, porywistego wiatru, łączący się w zbite "stadka" zwiastuje deszcz za kilka dni. Należy uważać na występujące w jej pobliżu szkwały. Opady z tego rodzaju chmur w naszych szerokościach geograficznych są notowane stosunkowo rzadko. W strefie międzyzwrotnikowej przy dużej pionowej rozciągłości, gdzie wodność chmur jest duża, wskutek łączenia się poszczególnych kropli, chmury te mogą dawać nieduże deszcze i tam występowanie opadów z tych chmur jest zjawiskiem bardzo częstym. Opady powstające z tych chmur mają charakter przelotny, dość często cechuje je duże natężenie (ulewy). Postrzępione chmury Cumulus złej pogody tworzą się niekiedy pod chmurami Altostratus, Nimbostratus, Cumulonimbus lub pod silnie rozbudowanymi chmurami Cumulus, które dają opad.