|
Podstawa tych chmur wynosi na ogół kilkaset metrów, wypiętrzone mogą być do wysokości 12 kilometrów (w klimacie tropikalnym nawet do 15 km), a ich długość najczęściej sięga 10 km. Prędkość prądu pionowego, o silnych prądach pionowych w tej chmurze jest największa i wynosi 1000 cm/s.
Potężna, gęsta przybierająca ciekawe, niepowtarzalne kształty chmura kłębiasta o dużej pionowej rozciągłości w kształcie góry lub wielkich wież sięgająca nieraz od piętra dolnego aż do górnego. Wierzchołek jest jaśniejszy od podstawy i przynajmniej część jego jest gładka, włóknista lub prążkowana i prawie zawsze spłaszczona. Część ta rozpościera się często w kształcie kowadła lub rozległego pióropusza. Niekiedy górna część chmury Cumulonimbus jest połączona z chmurami Altostratus lub Nimbostratus. Ich dolna część jest ciemna, poniżej niej występują charakterystyczne smugi opadowe. Pod podstawą tych chmur, podobnie jak i pod podstawą chmur warstwowych deszczowych, występują często skupienia niskich chmur postrzępionych niekiedy pojedyncze, czasem z nią połączone (gatunku Fractostratus lub Fractocumulus ) oraz opady, niekiedy w postaci virga.
Przesłaniając Słońce, mają "ponury" wygląd i zmniejszają w dużym stopniu oświetlenie. Ciemny, ponury a nawet groźny wygląd chmur Cumulonimbus jest zazwyczaj potęgowany przez grzmoty i błyskawice i może być ponadto podkreślony przez silne opady przelotne deszczu, śniegu lub gradu, przez nawałnice oraz przez zjawiska szczególne jak mamma i rzadziej tuba. Na ich tle obserwuje się często tęczę.
Wymiary pionowe i poziome tych chmur są tak duże, że charakterystyczny kształt tych chmur może być w całości widziany tylko ze znacznej odległości. Gdy chmura znajduje się prawie, lub dokładnie, nad obserwatorem, górne jej części zostają przesłonięte przez rozległą podstawę chmury lub przez niskie postrzępione chmury (pannus).
Chmury te mogą występować jako odosobnione lub w postaci długiego szeregu połączonych chmur, przypominających rozległą ścianę.
Poniżej rozkład temperatur, pionowych prądów powietrza i opadów wewnątrz Cumulonimbusa (z czeskiego):
W górnych spłaszczonych częściach składają się z kryształków lodu, natomiast w dolnych - z kryształków lodu oraz kropelek wody różnych wielkości, do największych włącznie. Centralna część obfituje w mieszaninę śniegu i wody. Chmury te zawierają również często krople deszczu, płatki śniegu, krupy śnieżne, ziarna lodowe lub grad. Kropelki wody i krople deszczu mogą być silnie przechłodzone.
Cumulonimbus (chmury kłębiaste deszczowe) stanowią dalsze stadium rozwojowe chmur kłębiastych. Powstają zazwyczaj na drodze stopniowego przekształcania się dużych, silnie rozbudowanych chmur Cumulus, a więc warunki, w jakich się rozwijają są podobne do tych, które sprzyjają rozwojowi chmur Cumulus. Chmura ta rozwija się bardzo szybko, pionow, głównie w letnie popołudnia.
W początkowym stadium rozwoju z chmur Cumulus,chmury Cumulonimbus wykazują u wierzchołków zaokrąglone wypukłości, pomimo że ich górna część traci ostrość zarysów. Później górna część całkowicie przekształca się we włóknistą lub prążkowaną bryłę, przyjmującą kształt podobny do kowadła. Przy bardzo niskich temperaturach włóknista budowa może rozciągnąć się na całą masę chmur.
Chmury Cumulonimbus rozwijają się niekiedy z chmur Altostratus lub Stratocumulus, których górne części posiadają wypukłości w kształcie wież; w pierwszym z tych przypadków chmura Cumulonimbus ma niezwykle wysoką podstawę. Chmura Cumulonimbus może również powstać w wyniku przekształcenia się i rozbudowania jakiejś części chmury Altostratus lub Nimbostratus.
Cumulonimbus calvus (Cb cal)
Cumulonimbus capillatus (Cb cap)
Chmury Cumulonimbus nie posiadają odmian
Praecipitatio (Cb pra)
Pileus (Cb pil)
Virga (Cb vir)
Velum (Cb vel)
Pannus (Cb pan)
Arcus (Cb arc)
Incus (Cb inc)
Tuba (rzadko) (Cb tub)
Mamma (Cb mam)
Altocumulus - acgen
Altostratus - asgen
Nimbostratus - nsgen
Stratocumulus - scgen
Cumulus - cugen
Nimbostratus
Jeśli chmura Cumulonimbus pokrywa dużą część nieba, to można ją łatwo mylić z chmurą Nimbostratus, zwłaszcza gdy rozpoznanie chmury jest oparte wyłącznie na wyglądzie jej dolnej powierzchni. W tym przypadku charakter opadu może dopomóc do rozróżnienia chmur Cumulonimbus i Nimbostratus. Jeżeli opad ma charakter opadu przelotnego lub gdy chmurze towarzyszą błyskawice, grzmoty lub opad gradu, to zgodnie z umową, chmurę uważa się za Cumulonimbus.
Cumulus
Niektóre chmury Cumulonimbus mają wygląd niemal identyczny z dużymi, silnie rozwiniętymi chmurami Cumulus. Chmura powinna być uznana za Cumulonimbus, gdy przynajmniej część jej wierzchołka traci ostrość zarysów lub ukazuje włóknistą lub prążkowaną strukturę. Jeśli na podstawie powyższych przesłanek nie można zdecydować, czy daną chmurę należy zaliczyć do chmur Cumulonimbus czy też do Cumulus, to zgodnie z umową powinna być uznana za chmurę Cumulonimbus, gdyż tylko towarzyszą jej błyskawice, grzmoty lub opad gradu.
Cumulonimbusy to chmury burzowe, zwiastujące sztorm. Od początku ich powstawania do pierwszych kropel deszczu może upłynąć 20-30 minut. Są zwiastunem frontu zimnego, przynosząc przelotne opady ale o dużym natężeniu (w klimacie tropikalnym, może spowodować opad około dziewięćdziesięciu cm wody w ciągu jednego popołudnia). Ulewnym, bardzo gwałtownym deszczom towarzyszą opady gradu, wyładowania elektryczne i szkwały, a czasami wiry pyłowe i trąby. Niekiedy towarzyszy im grad, a w zimie - obfity, gęsty śnieg i krupa.